Problem Çözme Teknikleri ve Yaratıcı Düşünme

Problem çözme teknikleri, hemen herkesin bilmesi gereken tekniklerdir. Problem çözme yeteneği hemen her ebeveynin çocuğunun sahip olmasını istediği bir yetidir. Problem çözme yeteneği büyük oranda zekâyla bağlantılı bir yetenek olsa da elde edilebilen bir kısmının olduğu yadsınamaz. Günlük hayatta, okulda, evde ve en ufak bir problemde birazdan konuşulacak problem çözme tekniklerine başvuruyoruz.

Her ebeveyn ister ki çocuğu herhangi bir zor durumda problemi çözebilecek bir yeteneğe sahip olsun. Çocuğun problem çözebilmesi ebeveynlerin düşündüğü kadar hatta daha da önemlidir. Problem çözme yeteneği yaratıcı düşünceyi destekler ve geliştirir.

Yaratıcı Düşünce Nedir?

Olaylara ve nesnelere farklı ve yeni bir bakış açısıyla yaklaşabilme yeteneğine yaratıcılık denir. Yaratıcı düşünmeyse akıcı ve esnek düşünme kabiliyetiyle alışılmışın dışında kendine has bir tutum sergileyebilmektir. Yaratıcılık, geliştirilebilir bir yetenektir. 

Çocukların yaratıcı düşünme yeteneğine sahip olması okul hayatları ve gelecekleri için değerlidir. Yaratıcı düşünce beslendikçe çiçek açar, bu sebeple beslemek için neler yapılabilir ve hangi problem çözme teknikleri yaratıcı düşünceyi destekler açıklanacaktır.

Problem Çözme Aşamaları

Problem çözme tekniklerini görmeden önce problem çözme aşamalarını iyice bilmek önemlidir, bu şekilde tekniklerin nasıl çalıştığı anlamlandırılabilir. Çocuklara önce problem çözme aşamaları gösterilmeli sonra teknikler öğretilmelidir. Bu süreçte çözümler için çocukların yaratıcı davranmalarına izin verilmeli, onlara çözüm sunulmamalı ve onların çözümleri ciddiye alınmalıdır.

• Problemin belirlenmesi.
• Problemin anlaşılması.
• Problem için hipotezlerin oluşturulması.
• Problemle ilgili bilgi toplanması.
• Elde edilen çözümün test edilmesi.
• Çözümler arasından deney ve karşılaştırmalar yoluyla probleme en uygun olanın seçilmesi ve uygulanması.
• Çözümün test edilmesinden sonuçlar çıkararak genel bir sonuca varılması.

1. Problemi Tanımlamak

İlk adım problemin ne olduğunu anlamaktır. Çocuklar yetişkinlerden daha yaratıcı olmalarına rağmen çoğu zaman problem çözmede başarılı değillerdir. Problemlerin çözümü için öncelikle problemi anlamak ve tanımlamak gerekir, bu sebeple problem çözme tekniklerinin bir numaralı adımı problemi tanımlamaktır.

Unutulmamalıdır ki günlük hayatta veya matematikte problem çözme teknikleri problemi anlamakla başlar. ‘’Problemi anlamak, çözmenin yarısıdır.’’ bu yüzden çocuklara yaşadıkları sorunları anlatmaları için cesaret verilmelidir. 

Bu sorunlar için çocuklara ‘’neden oldu, niçin oldu, nasıl oldu, nasıl çözülebilir?’’ gibi sorular sorulmalıdır böylece çocuklar bu soruları takip ederek sonuca varma yolunda adım adım ilerleyebilir.

2. Bilgi Toplamak ve Bilgiyi Analiz Etmek

Yukarıda verilen sorular çocuğa hangi bilgiyi nerede araması gerektiğini gösterecektir. Problem çözme tekniklerinin bu adımında çözüm için gereken bilgiyi bulmak ve onu işlemek önemlidir. Bilgi toplayıp o bilgileri analiz etmek, problem çözme süresini kısaltır ve kolaylaştırır.

Doğru bilgi çocukların problemin çözümünü nerede arayacağına yardımcı olur.  Doğru bilgi için de yukarıda bahsedilen sorulara verilen cevaplar önemlidir. 

3. Beyin Fırtınası

Beyin fırtınası çocuklara daha ilkokuldan öğretilen bir kavram. En popüler problem çözme tekniklerinden biri olan beyin fırtınası, aynı zamanda yaratıcı düşünceyi geliştirmek için birebir bir teknik. Bu teknik bir grupla beraber uygulanır.

Problemin anlaşılması ve çözüm bulunması için takım hâlinde fikirlerin ortaya atılıp üzerine birkaç kişiyle tartışıldığı problem çözme yönteminin çocuklara en büyük faydası da yaratıcı yanlarını geliştirmesidir. Bu yöntemle çocukların hayal dünyası genişler ve çocuklar farklı görüşlerle tanışabilirler.

4. Balık Kılçığı Diyagramı (Sebep-Sonuç Diyagramı)

Problem çözme tekniklerinden sebep sonuç diyagramı, isminden de anlaşılabileceği gibi önce problemin sebeplerini ve sonucun nasıl ortaya çıktığı araştırır, anlamlandırmaya çalışır. Bu teknik ismini, problemlerin ana nedenlerle pek çok alt nedenlerden oluşması ve bu yüzden de yapılan çizimin balık kılçığını andırması sayesinde almıştır.

Problemin ana sebepleri ve bunlarla girintili ara sebepleri bulunup üzerine düşünülerek sonuca varılır. Bu yöntem beyin fırtınasıyla beraber çalışılarak hem çocukların analitik düşünmesine yardımcı olurken hem de yaratıcı çözüm yeteneklerini besleyecektir.

5.Ağaç Diyagramı

Balık Kılçığı tekniğine benzer bir problem çözme tekniğidir.  Bu teknikte aynı balık kılçığı tekniği gibi problemin neden oluştuğu tespit edilir, bu nedenler bir ağaç çizilerek dallarına önem sırasına göre not edilir. Bu şekilde sorun görselleşir ve sorunu anlamak, bağlantıları görmek kolaylaşır. 

Bu yöntem çocukların çizim de yapmasını sağlayacağı için görsel hayal gücünü destekler. Ağaç diyagramıyla çocuklar çizim yapacak ve bundan keyif alacaklardır, bu sayede problem çözme yöntemi oyunlaştırılmış olacaktır.

Ağaç diyagramı, eğlenceli olmasının yanı sıra problemin nedeni ve sonucu arasında bağlantı doğru bir şekilde ortaya çıkabilir. Ağacın ortasında yer alan kısma ana sebeplerin ve bunların yakınlarındaki dallara ara sebeplerin yazılması önemlidir, bu şekilde çocuklar bağlantıları daha kolay fark edebilir.

6. Fayda Maliyet Analizi

En bilindik problem çözme tekniklerinden biri olan fayda maliyet analizi herkesin sürekli olarak karar vermede kullandığı bir yöntem. Bu teknik yaratıcı düşünceyi geliştirmekte çok büyük bir etkiyi sahip değildir ama günlük hayatta ve iş hayatında kullanılan tekniklere kıyasla en faydalı olanıdır.

Bir çikolata alırken bile fayda maliyet analizi yapılır, bu yüzden fayda maliyet analizi neredeyse her gün kullanılan teknik. İnsanın istemsiz de yaptığı bu tekniği çocuklar bilinçsizce kullanır. Bu teknik özellikle hangi çözümü seçeceğiniz konusunda  yardımcı olur. 

Teknik şu şekilde çalışıyor: Ali bardak kırıyor, bu problemi çözmek için elinde iki seçenek var: Bardağın kalıntılarını süpürüp temizleyebilir ve ailesine haber edebilir bu şekilde o kısa vadede biraz uğraşması gerekecek ama sonrasında bir sorun yaşamayacak. 2. seçenekse Ali kalıntıları koltuğun altına süpürüp kardeşine suçu atabilir bu şekildeyse kısa vade sorun yaşamayacaktır ama uzun vadede bu çözüm Ali için maliyetli olacaktır.

7. 5N1K Tekniği

5N1K tekniği, bir problemin nedenlerini ya da çözümlerini eksiksiz olarak belirlemede kullanılan bir problem çözme tekniğidir. 5N, Ne, nerede, ne zaman, niçin, nasıl sorularını; 1K ise kim sorusunu kapsar. Tanımlanan probleme bu sorular sorulup net cevaplar verilerek problemin kaynağına ulaşmak ya da çözüm önerileri geliştirmek mümkün hâle gelir.

5NK1 yöntemiyle çocuklar hangi soruları sormaları gerektiğini öğrenir. Özellikle çocukların okuldaki derslerine oldukça yardımcı olacak bir tekniktir. Düşünebilmek, doğru soruları sorabilmek çocukken öğrenilmesi gereken bir yetenektir. Çocuklar, doğru soru sorabilme becerisinin ileride çok faydasını görecektir.

Çocukların Yaratıcı Yanlarını Geliştirmesinde Ebeveynin Görevi

Yukarıda bahsi geçen problem çözme teknikleri çocukların yaratıcı düşünmesini destekleyecektir fakat ebeveynin de çocuğa bu konuda alan açması ve desteklemesi gerekir. bunun için:

• Sabırlı olup, çocukları sakince dinlemek.
• Çocukların fikirlerini belirtmelerine müsaade etmek.
• Çocukları yargılamadan dinlemek.
• Fikirleri ile ilgili motivasyon kurucu cümleler kurmamak.
• Çocuklara fikirlerinin kabul gördüğünü hissetirmek.
• Çocuklara düşünmek ve fikir üretmek için zaman tanınması.
• Çocuklara fikir üretmeleri ve sonuç bulmaları için baskı yapılmaması.

Yukarıdaki ve benzeri maddeleri takip ederek çocuklara problem çözme yeteneğini kazanmak için destek olunabilir. 

‘’Problem Çözme Teknikleri ve Yaratıcı Düşünme’’ yazısını faydalı bulduysanız benzeri yazılarımıza sayfamızdan ulaşabilirsiniz. Takipte kalmayı unutmayın!