Fonolojik farkındalık her ne kadar gün içinde karşılaşmadığımız bir terim olsa da aslında hepimizin hayatında. Fonoloji dil içindeki seslerin fonksiyonlarını inceler ve konuşma sesleriyle ilgilenir. Fonolojik farkındalık da kişinin dilin yapısındaki sesleri algılayabilmesi, ayırt edebilmesi ve kullanabilmesidir. Fonolojik farkındalığı olanlar cümle, sözcük, hece ve sesler arasındaki farkı kavrar. Her cümle sözcükten, her sözcük heceden, her hece de sesten oluşur. Bunun algılanması farkındalığı oluşturulur.
Çocuklarda Fonolojik Farkındalık Önemli Midir?
Çocuklarda bu farkındalık düzeyi farklılık gösterebilir. Çocukken zayıf olan bu farkındalık zamanla egzersiz yaparak gelişebilir. Fonolojik bakımdan zayıf olan çocuklar ilkokul döneminde problem yaşayabiliyor. Heceleme, sesleri tanıma ve yazmada oldukça önemi olan bu farkındalık zayıf olduğunda çocuklar okuma ve yazmada sıkıntılar yaşıyor. Aynı zamanda bu becerinin gelişmemesi okuduğunu anlamama ve artikülasyon sorunları oluşturur.
Sesleri ayırt edemeyen çocuklar, yan yana getirme ve heceleme konusunda problem yaşadığı için dikkat eksikliği gözlemlenebilir.
Fonolojik Farkındalık Nasıl Artar?
Fonolojik farkındalık zayıflığını gidermek için ya da oluşmaması için çocuğunuza uygulayabileceğiniz bazı yöntemler bulunuyor. Bu yöntemler küçük yaşta uygulandığında farkındalık düzeyi artıyor ve çocuklar okuma yazma becerilerini daha hızlı kavrıyor.
1. Kitap Okumak
Çocuğunuza küçük yaşlardan itibaren sesli kitap okursanız fonolojik olarak farkındalık önemli derecede artar. Bebeklerin algısı çok açıktır bu yüzden söylediklerinizi dinlemeye odaklanarak sesleri algılarlar. Okuma yazma dönemi geldiği zamanda da çocuğunuzun bol bol sesli kitap okumasında fayda var.
2. Şarkı Söylemek
Şarkı söylemek dil gelişiminde oldukça etkilidir. Aynı zamanda ebeveyn ve çocuk arasındaki bağı güçlendirir. Şarkı söylerken çocuklar sesleri daha net algılar ve heceleme becerileri gelişir. Bu yüzden fonolojik farkındalık için sık sık çocuklarla şarkı söylenmeli.
3. Tekerleme
Uyak ve kafiye düzeni yüksek okumalarda fonolojik olarak farkındalık artar. Tekerlemeler eğlenceli ve uyaklı olduğu için iyi bir fonolojik çalışmadır. Konuşma gelişiminde tekerlemelerin önemli bir yeri var.
4. Taklit
Çocuklar konuşma da dahil çoğu şeyi taklitle öğrenir. Konuşmayı da çevredeki sesleri ve ebeveynlerini taklit ederek öğrenirler. Bu yüzden bebeklikten itibaren çocuğunuzla bol bol konuşmalısınız. Kelimeleri yüksek sesle heceleyerek tekrar etmelisiniz.
Hayvan sesleri çıkarmak dil gelişimine oldukça katkı sunar. Sinek, inek, kurbağa, kuzu gibi hayvanların seslerini çocuğunuzun tekrar etmesini sağlamalısınız. Bu sayede ses ve hece algısı oluşur ve dil kasları gelişir.
Fonolojik farkındalık kazanmamış çocukların matematik derslerinde de zorlandığı görülebiliyor. Bu eğlenceli egzersizlerle hem çocuğunuzla güzel vakit geçirirsiniz hem de çocuğunuzun dil gelişimine katkıda bulunursunuz.
Gökkuşağı Koleji hakkında detaylı bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
